อุทยานแห่งชาติที่เต็มไปด้วยภูเขาสลับซับซ้อนซึ่งปกคลุมด้ยผืนป่าอันอุดมสมบูรณ์ครอบคลุมอำเภอต่าง ๆ อันได้แก่ อำเภอเมืองลำปาง อำเภองาว อำเภอแม่เมาะ และอำเภอแจ้ห่ม โดยมีจุดสูงสุดอยู่ที่ดอยแม่ขวัญ ซึ่งสูงจากระดับน้ำทะเลปานกลาง 1,253 เมตรและพื้นที่อุทยานฯ แห่งนี้ยังเป็นทางน้ำไหลลงทางด้านตะวันตกสู่แม่น้ำวังทางด้านตะวันออกไหลลงสู่แม่น้ำงาวซึ่งไหลไปสมทบแม่น้ำยมทางตอนเหนือของอำเภอสองจังหวัดแพร่ สภาพอากาศ อุทยานแห่งชาติถ้ำผาไทมีอุณหภูมิเฉลี่ยประมาณ 26 องศาเซลเซียสอากาศเย็นที่สุดในเดือนมกราคมฝนตกหนักในเดือนพฤษภาคม-ตุลาคม สัตว์ที่พบ มีการค้นพบนกจำนวนมากกว่า 50 ชนิด เช่น นกปีกลายสก๊อต นกเขาเขียว นกเขาเปล้าธรรมดา นกเขาเปล้าหางเข็มทางภาคเหนือ เหยี่ยวขาว ฯลฯ รวมทั้งยังมีแมลงหลายชนิด เช่น ผีเสื้อกลางวัน ด้วงหนวดยาว กว่างดาว ด้วงดีด เป็นต้น ไฮไลท์แห่งอุทยานฯ ถ้ำผาไท สันนิษฐานว่าถูกค้นพบโดยพรานป่าล่าสัตว์หรือจากการสำรวจทางหลวงแผ่นดิน ภายในถ้ำเป็นโถงขนาดใหญ่เกิดจากภูเขาหินปูนอายุไม่ต่ำกว่าเก้าล้านปี มีความลึกจากปากถ้ำเข้าไปประมาณ 1,150 เมตร ตลอดเส้นทางนั้นได้มีการติดตั้งไฟฟ้าเพื่อให้สะดวกในการเดินชมหินงอกหินย้อยที่มีอยู่มากมาย และภายในถ้ำมีค้างคาวจำนวนมากอาศัยอยู่ ทั้งนี้ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 7 เคยเสด็จประพาสเมื่อ พ.ศ. 2469 ดังปรากฏหลักฐานพระปรมาภิไธยย่อ ปปร. อีกทั้งบริเวณใกล้เคียงยังมีถ้ำโจรและถ้ำเสือที่มีประวัติเก่าแก่ซึ่งสามารถเดินถึงได้จากถ้ำผาไท ถ้ำโจร เป็นถ้ำขนาดเล็กมี 3 ห้อง งดงามด้วยม่านหินย้อยตระการตาในแต่ละโถงถ้ำ เล่ากันว่า ในอดีตเคยเป็นที่อาศัยของโจรมาก่อน หล่มภูเขียว มีลักษณะเป็นแอ่งน้ำขนาดใหญ่อยู่บนภูเขามีลักษณะคล้ายปล่องภูเขาไฟ น้ำในแอ่งลึกมากจนมองเห็นน้ำเป็นสีเขียวในนั้นมีปลาอาศัยอยู่เป็นจำนวนมาก การเดินทางใช้เส้นทางรถยนต์จากหมู่บ้านอ้อนประมาณ 6 กิโลเมตร น้ำตกแม่แจ้ฟ้า หรือน้ำตกตาดเหมยตั้งอยู่ห่างจากบ้านทุ่งฮ้างหมู่ 1 ตำบลทุ่งผึ้งอำเภอแจ้ห่มเป็นทางรถยนต์เข้าไปประมาณ 8 กิโลเมตร เป็นน้ำตกที่มีน้ำใสสะอาดไหลลงแอ่งน้ำรองรับลงมาเป็นชั้นมีความสูงรวม 9 ชั้น แต่ละชั้นงดงามด้วยสายน้ำสีเขียวมรกตซึ่งเป็นลักษณะเฉพาะของน้ำตกบนภูเขาหินปูน ภาพเขียนประวัติศาสตร์บ้านห้วยหก เป็นภาพเขียนสีแดงของกลุ่มคนเดินเรียงแถวมีอายุประมาณ 2,000-3,000 ปี เป็นภาพยุคสังคมเร่ร่อนและลักษณะของภาพเขียนดังกล่าวไม่ค่อยได้พบเห็นมากนักในประเทศไทย ที่นี่สามารถเดินทางเท้าจากหมู่บ้านห้วยหกระยะทางเป็นระยะทางประมาณ 3.5 กิโลเมตร น้ำตกแม่เก้ อยู่ห่างจากบ้านแม่เก้ประมาณ 18 กิโลเมตร เป็นน้ำตกขนาดใหญ่เกิดจากลำห้วยแม่เก้ถาโถมจากผาหินเกิดเป็นชั้นน้ำตกที่งดงามและมีความร่มรื่นท่ามกลางไม้ใหญ่ ที่พักและสิ่งอำนวยความสะดวก อุทยานฯ มีพื้นที่กางเต็นท์และบ้านพักรับรอง 2 หลัง รับได้ 25 คน แต่ไม่มีร้านอาหารบริการนักท่องเที่ยวต้องเตรียมอาหารและเครื่องนอนไปเอง ติดต่อได้ที่ โทร. 0 5422 0364, 08 3203 7330 www.dnp.go.th