งานปอย งานที่มีหลายความหมาย

เชื่อว่าคนเหนือส่วนใหญ่คงจะรู้จักงานบุญที่อยู่คู่กับชาวล้านนามาอย่างยาวนาน นั้นก็คืองานปอย งานบุญประเพณีพื้นเมืองที่จัดขึ้นเฉลิมฉลอง แต่ก็ไม่เสมอไป เพราะคำว่างานปอยยังมีอีกหลายความหมาย วันนี้เชียงใหม่นิวส์จึงอยากจะพาทุกคนมารู้จักความหมายของงานปอย รวมไปถึงงานปอยแต่ละแบบเป็นอย่างไรบ้าง

ในส่วนของความหมายนั้น คำว่า ปอย  ในภาษาเหนือหมายถึงประเพณี พิธีกรรม งานรื่นเริง ที่ใหญ่โต จัดโดยใช้ผู้คนมาร่วมมือหลายฝ่าย โดยเว็บไซต์ประเพณีดอทคอมได้กล่าวว่า ปอยนั้นมีความหมายหลายแบบ โดยจะอธิบายความหมายแต่ละงานปอยดังต่อไปนี้

ปอยส่างลอง

ปอยส่างลอง หรือ งานบวชลูกแก้ว เพื่อทำการบรรพชาเป็นสามเณรในพระพุทธศาสนา โดยจะพบเห็นการจัดปอยส่างลองกันมากที่จังหวัดแม่ฮ่องสอน โดยเฉพาะในเขตอำเภอเมือง อำเภอขุนยวม และอำเภอปาย คนส่วนใหญ่ที่เข้าร่วมประเพณีนี้สืบเชื้อสายมาจากไทใหญ่ ซึ่งก็ได้ร่วมกันสืบทอดงานประเพณีนี้มาเป็นเวลาช้านาน

ปอยหน้อย

ปอยบวชหรือปอยเป็ก ที่ได้ชื่อเช่นนี้เพราะเป็นงานรื่นเริงส่วนบุคคลระหว่างพ่อแม่ของนาคญาติและมิตรใกล้เคียงเท่านั้น เป็นการฉลองไม่ใหญ่โต จึงเรียกว่า ปอยหน้อย หมายถึงปอยหรืองานเล็ก ๆ หน้อย ภาษาเหนือ คือเล็กน้อย

ปอยหลวง

หมายถึงงานสมโภชใหญ่ ได้แก่การฉลองถาวรวัตถุประจำหมู่บ้าน เช่น โบสถ์ วิหาร กุฏิสงฆ์ เจดีย์ เป็นงานมหกรรมที่ใช้เวลาหลายวัน มีประชาชนและหัววัดต่าง ๆ ที่มาจากวัดอื่น ๆ มาร่วมเป็นจำนวนมาก จึงเรียกว่า ปอยหลวง หมายถึงปอยหรืองานใหญ่

ปอยข้าวสังข์

หมายถึงงานอุทิศส่วนกุศลให้แก่ผู้ล่วงลับไปแล้ว ลูกหลาน ญาติ พี่น้อง จะจัดเตรียมสิ่งของเครื่องใช้อาหาร เพื่อจะอุทิศส่วนกุศลให้แก่ผู้ล่วงลับไปแล้ว จะมีการนิมนต์พระสงฆ์ มารับเครื่องไทยทานในตอนเช้าหรือเพลก็ได้ งานนี้อาจจะมีมหรสพการละเล่น มาในงานทำให้เกิดความสนุกเพลิดเพลินได้  แต่คนส่วนมากในจังหวัดลำปางจะเรียกงานศพทั่วไปว่างานปอยเช่นกัน

งานปอยล้อ

หมายถึง งานศพพระสงฆ์ที่เป็นพระเถระผู้ใหญ่เป็นที่เคารพสักการะ หรือเป็นเจ้าบ้าน เจ้านคร เมื่อตายลงประชาชนญาติมิตรจะจัดงานศพให้ใหญ่โต จัดทำปราสาทใส่ศพเป็นยอดจตุรมุขสวยงาม ศพผู้ตายที่ได้ใส่ปราสาทถือว่าเป็นเกียรติยศอย่างยิ่ง

จากที่กล่าวมา จะเห็นคำว่า ปอย นั้นมีหลายความหมายแตกต่างกันในแต่ละพื้นที่ จังหวัดลำปางมักจะเรียกงานศพว่างานปอย  ส่วนแม่ฮ่องสอนเรียกงานปอยส่างลองคือการบรรพชาสามเณร ส่วนจังหวัดในภาคเหนือทั่วไปจะเรียกงานปอยหลวง คืองานรื่นเริงงานสมโภชที่ยิ่งใหญ่ แต่ในทางตรงกันข้ามงานปอยก็มีงานที่เป็นทางลบ เช่น ปอยข้าวสังข์ ปอยล้อ  ซึ่งเป็นการจัดงานพิธีศพ อย่างไรนั้นการนิยามคำว่าปอยนั้น ย่อมแตกต่างกันในแต่ละพื้นที่เนื่องจากได้รับอิทธิพล ความเชื่อ ที่แตกต่างกัน แต่ไม่ว่างานปอยจะหมายถึงอะไร แต่หัวใจของคนล้านนาคือการมาร่วมด้วยช่วยกันในงานสำคัญ ซึ่งบ่งบอกถึงความสามัคคีของคนในชุมชุนได้เป็นอย่างดี